Rewşo yo ke Rojhilato Mîyanên tedeyo

Merdimeya, însaneya serdemê da xeterî ra raviryena. No demo peyneyîn de, Medya de, qalê şerê hîren yê dinyay yeno munaqeşekerdiş. Goreyê pergelê teolojî,  no şer do, roşhilato mîyanên de bikewmîyo. 

Sîgnalê neyê zaten Trumpî daye bîy.

Û fina Na îddîa ya, sîyonîsta û ewangilistan a. Nê wirna hêzî, wanê ke; no şerê axirdewrî yo, o do mintikaya Surîye de bivjîyo. 

Gore yê fikre de mi, no şerê rewna yo destpeykerdo. Şerê miyanê modernîte yê  kaptalîzmî yo. Riyê dinyay sero hewna sîstemê Neo lîberalîzmî hukum keno hetê aborî ra. No sîstem, miyan de xo de qeyran de yo. Na tezadîya noelîberalîzmî en weşî roşhilato mîyanên de xo dana asnayene.

Çinkê hala çarxê endustrîyê granî yê alemê rojavay bi alwasa reşa girweyenê. Halahadir merkezî nê madey roşhilato mîyayên o û coka xeta faya nê alozî yê Neoliberalîzmî, tiyad warê pratîkî de, xo dana asneyiş. Fîna neolîberalîzm xo rê, asayişê dewleta Îsraîlî keno sedem ke mudahleyê na mintika bike ro û dîzayenê do neweyî yê jeopoltîkî tiya de bido roniştiş. 

Eskerê nê sîstemî zî na mintika de, yê Îsraîl û kurdî de be û heme çî, no çerçewe de kewmîyeno.  

Îhtîmalê Operasyonê leşkerî yê Amerîka û Îsraîlî ser Îranî

No demo peyneyî de, derheqtê îhtîmalê operasyonê do leşkerî yê Amerîka û Îsraîl hemberê Îranî de, bebet babet xeber û analîza rojevê da ca girot.

Goreyê xebera rojnameyê Washington Postî ya ser çimeyê CIA yê, îhtîmal est o ke Amerîka û Îsraîl orteyê na serre de erişê do leşkerî hemberê Îranî bikerê.

Selahîyatdarê Îsraîlî zî waştişê xo ya seba êrişê hempar ê Amerîka ser Îranî arde bî ziwan xo ra.

Herwina rojnameyê Daîly Maîl a Brîtanî ser zarê karbidest leşkerê Îsraîlî eşkere kerd bi ke Amerîka plan kena ke di hefteyê ke verînya ma de êrişê merkezê atomî yê Îranî bikero. 

Gorê yê nê geşedanan, reaksîyonê muhtemel ê Tirkîye û Kurda yê heremê bîyê cayê meraqî. Û bi no çerçewe  de Tirkîye mejbûr mende ke bi Rojava ya adirbest îlan bikero. 

Tirkîye, demê do derg bi Îranî ya têkiliyê xo yê dîplomatîk û aborî geganê eşkere gegane dizî dewamkerdî û kena.

Destekê Amerîka seba Kurdê Rojava, mabînê Amerîka û Tirkîye de bîyê sebebê kirîza û kirîz hala zî dewam kenê.

Goreyê ajansa Reuterî, Tirkîye bi dîplomasîyê da xurt zor dano Amerîka ke ardemeya xo ya leşkerî seba şervanê Kurda yê Rojavay peynî bîyaro.

Helwesta Îsraîlî hemverê polîtîkaya kurdan zî zaf balkêşa. Piragerê Enstîtuyê Stratejî yê Sîyonîst Noa Lazimî analîzî nuşna û te de persiyar kerd ke, Îsraîl pratmatîk û taqtîk nê, ze stratejîk paştî bido Kurda.

Nê analîzî de ame nîqaşkerdene ke labelê Îsraîl bi paştîdayena xo ya seba Kurda hemberê Tirkîye, xo rê bikero meqsedê do ze stratejî, ya zî xoverdayena hevsengiya dîplomatîk a heyî re o do raaksîyonê xo bi sinorê verdo.

Fina wezîrê karê teberdê Îsraîlî Gidon Saar; no demo peyneyînê de her îzahatê xo de Kurdê Rojavay mudafa kerdî û Şamî re vano; heqê şima yê dişminey hemberê Kurda çinî yo. Bi na îzahata Şamî îndrekte tehdît keno. Fina goreyê medyaya Îsraîlî; Saarî, dîplomasîyê xo yê merkezî yê Ewropa de seba Rojava, hertim ardimey û desteke vazeno.

Goreyê nê çimeyan, îhtîmalo ke Tirkîye hemverê operasyonê do leşkerî yo muhtemel ê Amerîka û Îsraîlî yê hemverê Îranî helwestê do bi tedbîr nîşan bido.

Tirkîye muhîmey dana îstiqrarê heremî û vazeno statuko yê heremî nêvirîyo û eynî wextê de vazena xo nê qeyranî ra teber de tepêşo. 

Yeno texmînkerdene ke Kurdî, bi taybetî Kurdê Rojavay, ver têkiliyê xo yê bi Amerîka ya û ver paştîgiriya muhtemel a Îsraîlî ya, beno ke bikewo rewşê do karmaşik û kirîzin.

Peynî de îhtîmalê operasyonê leşkerî yê Amerîka û Îsraîlî verê Îranî verkewtenê da muhîm û a do tesîrê do gird ser halê hereme bikero û balansê do neweyî vejo wertê.

Planê Tirkîye yê akerdena lîmanê hawayî yê leşkerî  Surîye de demê peynî de bi terefê zafa çimeyê biferka ameyê rojevê.

Bi taybetî îhtîmalê akerdena lîmanê hewayî yê Tiyas (T24) û lîmanê hewayî yê leşkerî yê Palmîra heremê Humsa Surîye de yenê nirxnayene.

Îsraîl, mintika de cayê ke Îranî ra bîyê veng, qayil niyo ke Tirkîye bikewo tiyana û xo rê ze tehdît fîneno. Bi qisayê da bîna, korîdoro ke Îsraîl ra destpey keno heta Îranî derg beno, na xetê sero qayil nîyo ke Tirkîye tiyade ca bigîro û bi nê wateya bi Rusya’ya pazarey keno ke fina ageyero Surîye.

Pratîke de Demo ke ma veynenê çiyo ke heta nika qewmîya yo û İzadayişê perdeyê berzî yê Îsraîlî seba paştîdayena Kurda pragmatîzmî ra mueşekîlê. Senî ke paştî danê Durzîyan, seba Kurda eynî helwest nîşan nêdanê. Na poxe ra a fikirda ke nê îzahdayenê xaz dayena Kurdan ra muteşekîle benê. 

Tekilîyê ENKSî bi Dewleta Tirkîye

Destpêka şerê Surîye ra, parçebîyena miyanê aktorê sîyasî yê Kurda de bîyo faktorê ke tesîr hemsengiyê heremî û enternasîyonale.

Bi no çerçewe de têkilîyê miyan de Encûmene Welatperwerî yê Kurdê Surîye (ENKS) û Tirkîye  de baldarî ano şopnayene.

Tirkiyê ENKSî ze aktorê do kurd ê alternatîf hesibneno û seba hevsengiya çalakîyê PYD/YPG yê Surîye de dem bi dem paştî da îna.

La belê ver tesîrê kêm ê parçebiyena sîyasî yê miyan de ENKS de, ayê paştgirîya tesîro ke ameyê pawitiş niyarde.

Nê demê peyneyî de Îtîfaqa Neweyî ya Kurda bi terefê yewîya hereketê sîyasî yê Kurda arde rojevê.

Xeyretê ENKS seba terafkerdena temsîleya Kurda teberê PYDê, bi raya tikilîya xo bi PDKê Başûrê û diyaloxîya înan ya bi Tirkîyê ya dewamkerdiş, zaf muhîmê.

Mayinkerdena no îtîfaqo neweyî, realîteyê ci, helwestê aktorê teberî û bendewarîya raya pêroyî ya kurd emel e. 

Netîce de, dahkaya ke têkiliyê ENKS û Tirkîye ya ser esesê pêameyena miyanê kurdan nê, sere menfehatê heremî û hesabê sîyasî  hewna zî aktuelê.

Seba îtîfaqê neweyî yê kurda, beno ke no pêngava yewin a persê da kolektîf a ke nê bişopnê be.Rewşo yo ke Rojhilato Mîyanên tedeyo