TEDEYİ

Ismet Siverekli

Mûnzûr Çem, noştox û ziwannaso. Nezdîyê 32 serî yo o yo ziwandê zazakî  sero xebat keno. O, ser Kirdikî sek otorîter yeno qebulkerdene. Xuruba Vate; na xurub ser standartbiyayena ziwan de Dimilî xebat kena, vano ki:″Dewlet tirka şarê Dimilîya zahf asîmîlê kerdo″

 

Şima, ziwan de Kurdî lehçeyê zazakî sero girweyenê û xeylê kitabî neşir kerdê. Hejmarê, keso ki Zazakî qisey kenê çendê nê?

Mûnzûr Çem: Kûrdîstan û Tirkîyê di nezdîyê 5 mîlyonî Kurdê ki Zazakî qisey kenê estê. Teberdê welatî ji hezaran Zazay jiyan kenê.

 

Şima, nezdîyê 32 serî yo ser Dimilî (Zazakî, Kirdikî) kar (xebat) kenê. Meseleyê Zazakî çiçî yê? 

 

Mûnzûr Çem: Meseleya kirdikî ya en gird zazaya miyan di, meselaya wahir nevijeyena ziwanê xo ya. Zazay an ci Dimilî, ziwanê xo ciyan di xo yo rojane di kisey nekenê, niyanê piratîk kerdene; nenuşnenê û qanê coy no ziwano hedi hedi beno vinî. Demo peyneyin de zazakî an ci kirdikî sero xeylê xebatî virazyayê û nê xebatî dewam kenê. Feqet meselaya gird a kirdikî, şarê ma xo miyan di ziwanê xo kisey nekeno.

 

Va,  sebebê neye çici yo? Çiçi ra Dimilî xo miyan di an ci ciyanê xo yo roşane de ziwanê xo qesey nekenê?

 

Mûnzûr Çem: Heremo ki zazay ciyan benê, dîroka Kurdan miyan di cayê do mihîm geno. No herem, ca yo sereverzayena şarê de dimilîyanê Kurdan o. Wextê nê sereverzayenî di zazay mecbûr mendî ki xo banci koya ser û uca di ciyanê xo dewam bikerê; têkilîyê ci Kurdan di bînan ra qût bi. 

Qandê sereverzayenda Dimilîya, dewlet ji nîna sero vêjî tahda kerda, ziwanê ci qedexe kerd û no qedexekerden ewro ji berdewam kena.   

Fina ji no herem de dewlet zahf dest çeker do ci û şarê Dimilîya zahf asîmîlê kerdo. Ewro şarê Zazaya xo miyan di vêjî Tirkî qesey kenê. 

 

Şima, qandê reyayena ziwan de Kirdikî xeylê karî miyand di caye genê. Şima şenê nê xebatan de xo sero  marê tenekê înformasyon bi dê?

 

Mûnzûr Çem: Ez bi xo, di serda 1977an tepya ser ziwan de Kirdikî xebat keno. Mi ser gramatîkê Kirdikî yew kitab neşir kerdo û bi xo ji gruba Vate di xebat kena. Grûba Vate, verê neye 12 serî Swêd di amê sazkerdene. Sebebê sazkerdena na grûb, meseleyê gramatîkê Kirdikî estî bi; ma qayilî bi nê meseleya bi standart biyayena Kirdikî ya orte ra hevadê.  

 

Şima, standarbiyayena Kirdikî an ci Dimilî sero girweyenê. Taye kesê Zazaya estê ki vanê; ” Zazakî lehçeyê Kurdî niyo”  û alfabeya şima ya ki bi karanê aye qebul nekenê. Şima neye sero sevanê?

 

Mûnzûr Çem: Nê vatenî, bahdê darbeyê leşkerî ya 12 Îlonî vijyay orte. Verê darbey çiyo do ewna Dimilîya miyan de çine bi . Zazaya, xo Kurd qebul kerdê û ziwanê xo ji lehçeyê Kurdî vînayê. 

Na mesala ya ki vanê Dimilî Kurdî niyê, taye Tirk û Almana çekerda werte. Taye kesen mayê dimilîya, nê îddaayanê biyanîya dima şi. No çiyo do şaşo. Kurden kirdasî qesey kenê û Kurden kirdikî qesey kenê heta nika meseleyê da gird mabên di ci de nêvijya ya.

Heger kesen ke iddaa kenê û vanê Zazakî ziwanê do bi xo sero yo, gere neye çi bi qeydeyê zanayena vejê wertê. Bê lekolîn de zanayenî, çiyok ti vajê nîno qebulkerdene; tenya hîzmetê qaxûyê siyasî keno.    

 

Verê neye çend mengî UNESKOy, ziwanê ki dinya di finî benê ci sero raporê eşkara kerd. Na rapor da UNESKOy miyan di nameyê ziwanê Zazakî ji ravêreno. Şima, zek ziwannas û keso ke zaza, na rapor da UNESKOy sero kamci fikirdê?

    

Mûnzûr Çem: Na rapora ki UNESKoy ser ziwananên dinya di finî benê amedê kerda,  cadê ci da. Kesê ma  yê dimilîya, ziwan de xo re wayir nevijyenê. Qesey nêkenê. Wexto ki merdim ziwanê xo hayatê xo yê rojane di niyaro piratîk kerdene, o wext ji ziwanê ci beno vinî. 

Qandê neye çi zî sebebê ci estê; mesela Kurdî wahîrê dewletê ni yê û ziwan de ci sero qedexey estê, nêşenê piratîk de kar biyarê. 

Ca yo ki Dimilî jiyan bî û benê, uca ca yo do berzo û koyê. Sebebê ney zî serewerzayen bi. Koya sero nêşayê ziwanê xo bi raya nuşnayenî kar biyarê; şarê Kurda pêra dûrî kewt, pê fahm nêkerd. Ewro ji no rewş dimilîya miyan di hakimo.

 

 

Mûnzûr Çem kam o?

 

Ziwannas, rojnamevan-nustox Mûnzûr Çem, serda 1945an  di dewa Kêxî (Cêxî) Qurze di ameyo dînya. Wendena xo ya destpekerdeni  dewa Kêxî Seter di, mektebê wertî kî Qeza Dersîmî Nazmîya di wendo. Serda 1996an  di Kolejê Sihhatî yê Dîyarbekîrî (Dîyarbakir Saglik Kolejî), serda 1971an di Mektebê Ûktîsadî û Tîcarîyo Berz yê Ankara qedînayo.

Serda 1980an di qandê sebebê karê siyasî welatê xo terk keno û amêyo Almanya di ca biyo û karê xo yo siyasî tiya di, miyan di Partîya Sosyalîsta Kûrdîstanî di dewam kerdo.  

Mûnzûr Çem, di sera 1970in ra heta neka karê nuştoxey keno ü xeylê maqale, roman û kitabê gramerî yê dimilî nûşnayê.   

Çi esto ke hal û ûsul ra gore o mecbur mendo, nusteyê xo bi cîya cîya îmazayan nûsnê. Tayê îmzayê ke heta nika no kar pê kerdo na yê: H. Toprak, A. Tash, M. Çem, B. Íîlan, S. Dîlan, Mîrzalî Çîmen û êb.

Grubo ke çend serrî yo îmla û gramerê kirmanckî ser o gureyeno (xebetîno) û Swêd de kovara Vate vezeno, Mûnzûr Çem înan ra yew o. Nustox naye de temsîlkarê na kovare yê Almanya yo.

Mûnzûr Çem, sazkerdoxanê Kurd-PEN û Enstitûyê Zazkî yê Berlîn  ra yew.

Îsmet SIVEREKLI

CIHUDΠ۠SÊWREGIJÎ

Deman ra demê yew cihud yeno Sêwregi. Nameyê xo Moîz o. Seba alvêrî Kuçeyê Şeytanî de dikanê akeno. Embiryanê dikandê xo rê pers keno: “Ez nê çarşuyî de tewr vêşî kê ra bitersa?” 
Embiryanê ci vanê, “Biewnî, uca de Salîh Axa est o û selamê bide ci.”
Moiz şino dikandê Salih Axayî. Axa, dikan de tena yo. Persê ci keno:
Ti çi kar kenî Salih Axa?
-Her çî gêna û roşena.
-No çik o?
-Mavajê, eke ti qebul bikerî didananê to yê altunan zî gêna.
-Ma çîyo winî beno?
-Çirê nêbeno? 10 altunî didanandê to rê dana û heta ke ti weş bî wa fektê to de bî. Ti ke merdî tepîya wa ê mi bî. 

Moîz xo zere de huyeno û vano:

-Nê merdimî safî ra vanê qurnaz o. A xeyre a ke ez ameya Sêwregi. Zaf rind bî û tîya de ez do zaf perey qezenc bikera. 

Û dima zî “kanî bidê 10 altunan” vano.

Mabên ra çend rojî raviryenê û Salih Axa çend merdimangêno xo het şino serdana Moizî:

-Dindanandê to rê mişterî vejîyê wazenê malî bivînê! Fekê xo ake! vano.

Moîz qehrîyeno û vano: “Kanî, heta merdene didanî yê mi bîy?”.

Salih Axa vano: “Zerrîya mi, eza malî ti merdî dima teslim bikera.”

Muşterî, didanan rê 12 altunan danê; Salîh Axa nînan tayn vîneno û red keno.

Salîh Axa bîro sewbîna yew grûba muşterîyan gêno şino dikandê Moîzî û fina dindanan muayene û bazarîye keno. Na fine muşterî 15 altunî danê, labelê o red keno û nêroşeno. 

Roja hîrêyine, çarine, pancine û no wina şino…

Dima yê ci Moîz teqeno; “To ez kerda, sey herê ke bazarê heywanan de yeno kontrolkerdene û bigî nê dest altunanê xo!”
Salih Axa huyeno: “Ma winî beno? Şarî 20 altunî day nê dindanan. Ez hîris altunan ra kêmî nêdana.“
Moîz bêçare maneno, herinda ke her roje fekê ci bêro kontrolkerdene, hîris altunan dano ci. 
Salih Axa huyeno û vano: “To dî? Mi to ra vatibî, ez heme çî gêna û roşena, to bawer nêkerdbî.”

HOMA Û SÊWREGIJÎ

Rojan ra rojê Homayî pêro şarî kome kerdî û waşto her şarî rê welatê bido. Temsîlkare tirkan yeno û welato awî gêno. Erebyeno vera çolan dano ci, fars yeno deşte gêno û no wina şino.Peynîye de dore yena zazayan. Temsîlkarê zazayan sêwregij o û zaf paweno la Homayî ra vengê nêvijyeno. Xeylê demî ra dime Homa sereyê xo hewa dano; hemberê ci de yewêdo bi şewqaya şeşgoşeyine, çakêt doşan ser o û yelegin, sewlê xo pey ra şiknayê û destê ci de tezbîhî vîneno. Homa demê cevap nêdano ci. Sêwregij vano:

-Homa, ma vera kotî şirê?  

Homa ewnîyêno ci ra, heyret maneno, fikirîyêno la xeylê paweno û xo rê vano:

-La no kam o mi rê hurmet nêkeno û bêmusadeyê mi qisey keno.

La sêwregij nêvindeno, vatena xo fina vano. Naye ser o Homa nişka ra qîreno, vano “Vera koyan!”

 

Ismet Siverekli

Sêwregi, her çend bajarê kirmancan (zazayan) yena qebulkerdene zî bajarêde
armenîyan zî hesabîno. Nameyê bajarî aslê xo de armenkî yo û manayê ci “xirabaya
sîya” ya. Armenkî de reş “seav” o û xiraba zî “averak’” a. Çekûya Sêwregî ziwanê
armenî de manaya xo ‘Seaverak’ a.1
Yâkût el-Hâmevî, xebata xo ya niviskî de qalê Sêwregi keno û vano; roniştvanê
bajarî pêrkoyê xo armenî yê.2 Goreyê Vakîdî zî, bajar alîyê armenî Yurik el-Armenî ra
ameyo awankerdene.3
Nê her di îdîay rast nî yê. Tarîxa bajarê Sîwergi zaf kehana û tiya ra zaf
şaristanî ravêrya yê. Mavajê Sumerî, Akadî, Hîtîtî, Asûrî, Etî, Ûrartû, Mîtanî, Bîzanzî,
Erebî, Selçûkî û Osmanî.
Mikûno ke bajar demê Asurîya de ameyo vîrankerdene û dima Urartu ya bajar
şên kerd o. Nameyê bajarî tarîx de zey Kînabe, Surk, Sevavorah, Sevavarak,
Sevaverek, Sebaberek, Sibabarka, Siklis, Suveyda, Serrek û Senn ameyo bikarardene.
Yeno texmînkerdene ke roja ma de nufusê bajarî ra nezdîyê sera pancê xo
armanî yê. Destpêka seserra 20. de nûfusê Sêwregi des hezarî bîy û mabênê hîrê û şeş
hezarê xo armenî bîy. Goreyê armenî Kevorkian û Paoudijanî, serra 1914î de nûfusê
armanîyan Sêwregi de 2.853 bîy. Patrîkxaneyê Armenîyanê Îstanbulî zî na hûmare
sey 1.855 dano.
Bajar de yew wendegehê armenîyan estbî. Verê Cengê Dînya yê Yewinî de
adedê wedegehanê armenîyan panc bî û nînan ra di hebî yê olî/dînî bîy. Bajar de bi
nameyê Surp Torosî kilîseyêda armenîyan zî estbî.
Şaristanîya Sêwregi bi destê armenîyan ameya neqişkerdene. Roja ma de şopa
nê neqişan her goşeyê bajarî de yena vînitene. Şaristanîya Sêwregi de Hênîyê
Hecîpinarî cayêdo giran gêno. No eser, 1936 de bi destê yew armenî Yane ya ameyo
viraştene. Fina “Keyeyê Terzî” zî esereko zaf muhîm o û 1900 de hetê hostayê sîyanî
armenî Polo Nişanyanî ra ameyo awankerdene.
Suka Sêwregi bi sîyanê bazaltî yê reşan namdar a û bajar bi nînan ameyo
awankerdene. Nê sîyî bi destê hostayê Banda Remoyî ameyê şikitene û viraştene.
Eslê Remoyê Banda armenî yo û roja ma de karê hemalîye keno û vano; “emrê mi
nezdîyê heştay serre yo û mi emrê xo bi neqişnayena sîyan derbaz kerdo, roja ma de
bajar bi sîyanê sukan nîno awankerdene. Herinda înan betonî girewta. No kar de zî
tamê verî nêmendo, coka ez karê hemalîye kena.”
Zanatê bajarî sey verî ewro zî armenîyan ra yeno perskerdene. Armenî nê
zanatanê xo merkezê bajarî de îcra kenê. Dikanê armenîyan Kuçeyê Şeytanî de yê.
Armenîyê Sêwregi tena karê neqişkerdişê sîyanê bazaltî nêkenê, karê neqşê
sifirî û paxirî, marangozîye, nalbandîye, asinkarîye û çerçîtîye zî kenê. Demo ke
merdim keweno Kuçeyê Şeytanî vîneno ke vengê xebata hostayanê armenîyan
kuçeyî gêno binê tesîrê xo.
Roja ma de zaf keyeyê armenîyan bajar de ciwîyenê. Nê keyeyan ra tewr
namdarê xo “Kê Banda” yo û Taxa Esmerçayirî der o. Kê Bandaran ra zaf keyeyî
badê darbeya leşkerî ya 12yê êlule bajar terk kerd û şîy Meletî.
1 Ernst Honigman ,Bizans Devletinin Doğu Sınırı, Çev.Fikret Işıltan, Ist.1970, S.135
2 Yakût el-Hamevî,Mu’cemu’l-Büld^nn,Beyrut.1990,I, S. 325.
3 Vâkidî,Tarîhu Futûhi’l- Cezire ve’l- Hâbûr ve Diyarbekr ve’l- lrâk, DımeĢk.1996, S.50.
Sêwregi de Dewê Armenîyan û Kilîseyê Înan
Merkezê Sêwregî de Kilîseyê Surp Torosî,
Dewa Nisibîn de Surp Astvadzadzin (Kilîseyê Meryem Ana),
Dewa Çagaxî de Kilîseyê Surp Amenaprgiçî,
Dewa Simakî de Kilîseyê Surp Krikorî,
Dewa Mexre de Kilîseyê Surp Kevorkî,
Dewa Gori de Kilîseyê Surp Sahakî,
Dewa Oşin de Kilîseyê Surp Stepanosî,
Dewa Xirbik de Kilîseye Surp Mesropî.
Mîyanê armenîyanê Sêwregi de keso tewr namdar, Xidir Baran bî. Xidir Baran,
“Keyeyê Banda” ra bî û demê şerê PKK û Bucaxijan de hetê hêzanê dewlete ra ame
kiştene. Kiştişê Xidir Baranî, kiştişêde normal nêbî. PKK bajar de seba kiştişî endamê
xo Ekrem Bucakî (17.03.1980), merasîmê cenaza organîze kena. Merasîmî ra dime,
şaro ke amade bîyo, bi meşê yeno Taxa Esmerçayire. Tiya de hêzê dewlete nêverdanê
şar çalekîya xo berdewam bikero û tankan ramenê serê amadeyîyan; o taw Xidir
Baran xo çekeno/erzeno tankan ver. O bi no tore wazeno ke komkiştişî bivindarno
labelê hêzê dewlete nêvindenê û tankan ramenê şarî ser, Xidir Baran û Emîno Xînt,
yanê di kesî yenê qetilkerdene.
Goreyê tayê çimeyan, eslê serekê MHP Devlet Bahçeli zî Sêwregi ra yo û
armenî yo.4 Malbata Bahçelî kê Fettehan ra ya û rew ra Sêwregi ra bar kerdo û şiyê
qeza Edena Bahçe de ca bîyê û Bahçelî tiya de marda/maya xo ra bîyo.
Mabênê namdaranê armenîyanê Sêwregi ra Rupen Zartaryan zî cayêdo giran
gêno. Rupen Zartaryan, serra 1874 de marda xo ra bîyo û karê nuştoxîye kerda, demê
jenosîdê 24ê nîsane de bajarê Îstanbulî de amo tepîştene, qeza Anqara Ayaş de
hepisxane de mendo û tîya de merdo.5
ATawo ke Dewleta Osmanîyan serra 1915î de qirkerdişê armenîyan dana
destpêkerdene; mintiqa Diyarbekir û Riha de, tewr vêşî zî Sêwregi de armenî bi
miletanê bînan ra mîyanê haştîye de ciwîyêne. No dem de walîyê wîlayetê
Diyarbekirî endamê Cemîyetê Îttîhat û Terakkî Dr. Reşîd o. Dr. Reşîd, bi hêzanê
dewlete çekeno/erzeno Sêwregi ser û bi hezaran armenîyan qetil keno.6
4 http://www.navkurd.net/nivisar/aksoy/ermeni_turkleri.htm
5 http://www.norzartonk.org/?p=4150
6 http://www.armenieninfo.net/soykirim/1912-dr-resid-ve-1915-diyarbakirkatliamlari.htm

İsmet Siverekli

Sêwregi hetê dînî ra bajarêda merkezî ya. Bajar de dînê ke sey “dînê heqî” yenê
qebûlkerdene bi seseran pêmîyan/têkişte de ameyê piratîkkerdene. Nê pratîk ra
demê ma de qet çiyê nêmendo û dînî Îslamî bîyo serdest.
Kêm-vêşî 120 serrî verê nayê, merkezê şaristanê Sêwregi de ciwîyayîşêde
zafrengin ê dînan estbî. Êzdî, cihud, xirîstîyan (armenî û suryanan) û muslumanan
Sêwrege kerdbî baxçeyê dînan. Merkezê nê baxçey zî Kûçeyê Şeytanî bî. Demo ke
Kûçeyê Şeytanî de şixê êzîdîyan, hahamê cihudan, keşîşê xirîstîyanan û seydayê
muslumanan resayêne pê, xoşberêda germ û xorîne dest pêkerdêne…
Na xoşbere bi vengê ezan û zingilî ya biryayêne û keşîşî verê xo dayê kîlîse,
seydayî zî verê xo dayêne camî. Ser hênîyê Kûçeyê Şeytanî de tena şixê êzdîyan û
hahamê cihudan mendêne, nînan zî bi meselaya Hz. Îbrahîmî ya zorê pê(yewbînan)
berdêne.
Her çendê musulmanan sînagogê Yahudîyan û kîlîseyê xirîstîyanan kerdîbî
camî zî, şarê bajarî pêmiyan de bi haştî ciwîyayêne.
Demê dihîrî de vengê zingilî û ezanî seye senfonîya Antonio Vivaldi ya
mewsîman bajar gerewtêne binê tesîrê xo. Û Yahudî ya zî, sînagogan de mîyanê xo
de tora xo girewtêne virarda xo û diwayê xo kerdê. Serekê nê her di Sînagogan,
haham Azur û Murdo bîy.
Haham Azur û Murdo, demoke Sulî Camî ver a ravîyartêne, kokê ci ameyê vîrê
înan û kewtêne xeyalanê xorînan miyan. Xeyalanê înan de, hewna Sulî Camî sînagog
bî û vengê duayê dapîranê înan goşan ver a perayê…!
Keyeyê Cihudanê Sêwregi verdê Diza(Qela) Sêwregi de ameybî awankerdene û
nê kezezî kûçeyêdo barî û tengî ver bi rojawanê bajarî bîyêne rêz. Dewletlîyê
cihudanê Sêwregi, başûrê bajarî de niştêne ro. Roja ma de, na tax ra vanê, ″Taxa
Cihudan″ û newe ra ameya restorekerdene.
Verê naz hewtay serrî, Sêwregi de Cihudî ewroyî ra vêşî bîyê û ê bî şarê bînî ra
têmiyan de ciwîyayê.
Cihudê ke roja ma de Sêwregi de ciwîyenî, pêrkoyê xo kirmancan (zazayan)
manenê û bîyê zazayê sunî. Mavajê keyeyê Qosan û Leblebîyan(Leblebiciler)
Cihudê Sêwregi, bi karenê qelaçî, kulav(keçe), asin, zern û hacetanê karî de
meşqûl benî. Ez naye zî vaja, cihudî tena merkezê sêwregi nêciwîyayêne. Dewê ke
vakurê bajarî de ca genê, tîya zî cihudî ciwîyayêne. Ma vajê dewa areş a ke pêrkoyê
xo kirdasî qisey kenê, dewêda yahudîyan bîya. Fina Çêrmung û xeylê dewan de ci de
cihudî ciwîyazêne. Verî Çêrmung Sêwregi serv o bîya û tîya de şaro ke ciwîyayo,
pêrkoyê xo dimilî bîy û ewro zî dimilî yê. Xeyleyê dimilîyanê na mintiqa matriarşat ê
yanî bi nasnameya mayanê xo yenê naskerdene. Mavajê sey dameyran, deelîyan,
dahmedan, dehesan, dehîdanan, derzan, dewisan, deevdîyan û demaman
Goreyê hesibnayîşê nûfusê serra 1914, merkezê Sêwregi de 136 yahudî ciwîya
yêne.
1 Cihudanê mîyanê Sêwregi de tewr namdarê ci malbata Sahud û Ilia Xidirî ya.
Haham Azur û Murdoh nê malbatan ra yê.
Cihudanê Sêwregi ra Hayim Sorkaya, mîyanê şarî de sey Hoyamo Hoymun
ameyêne naskerdene û karê tûhafîyekarî kerdêne. Bi nameyê Ahmet Kemal
Sorkya(Hoymun), lajê de ci estbî û xortêdo serserî bîy. Şarê Sêwregi ey dest ra aman
kerdîbîy. Serra 1944 de Hayim Sorkaya, sedemê sersereya lajê xo ra mecbûr maneno
ke Sêwregi terk bikero û şiro Riha. Tiya de Hoymuno serserî, tarîqa ya Rifayî ra Şix
Muhammedî nas keno û dînê xo virneno û beno musluman. Dima zî beno mûrîdê ey
û serra 1949 de şino eskerîye. Encamê eskerîya xo de kenayêda cihude cûhî nas keno
û beno eşqê aye û dînê xo virneno, fina beno cihud. Na mesela ra dima Şix
Muhammed, hemberê malbata ey propagandayêda qilêrine dano ramitene. Demêdo
kilm de ferdê na malbat ra hewt kesî (Hayim Sorkaya û cinîya ci Mezal, qeçê ci Yosef,
Yaakov, Rashal, Ester û Semra) yenê kiştene. Dewlet seba na hadîseyî yahudîyan
kena sûçdar û Ezra Azur Bozo, Nesim Binker, Shochet Davut Xidir, haham Azur
Acmi û Yosef Hamusî gena binê nezaretî. Rîyê na hadîse Cihudî, serra 1949de mejbûr
manenê ke heremî terk bikere.2
Mîyanê Yahudîyê ke no dem de hereme terk kenê de Sêwregî ra Keyeyê Koran
ra zî est o. Keyeyê Koran ra di malbatî serra 1947 de bar kenê şinê Îsraîl.
Verê na mesela serra 1916 de nezdîyê 200 Cihudê Sêwregi, Diyabekir û Çêrmûg
ra heremê bînî terk kerdî û şî Qûdus, tiya de bi nameyê xo ya Sînagogê awan kerd.
Rojama de têkilîyê Cihudê Sêwregi yê ke Qûdus de ciwîyenê, bi bajarê Sêwregi
ya zaf xûrt ê û seba averşîyayîşê aborîya Sêwregi karê bezirganî kenê. Mavajê;
Şîrketê Sêwregi “Roza İlaç ve Kozmetik” serr de nezdîyê 3 tonî dendikê henaran û
konsatrasoyonê ci îhracê Îsraîlî keno.3
Yahudîyanê Sêwregî miyan ra tewr namdara xo, aktirîsta Yeşil Çamî Meral
Zeren a. Nameyê xo ya rast Meral Güler o û serra 1950 Sêwregî de ameya dinya.
Demo ke bena aktirîsta Sînemaya Tirka, peynameyê xo virnena û kena Zeren.4
Fina Toreyo ke mîyanê şarî de vajîno serokwezîrê dewlata Îsraîlî Benyamin
Netanyahu eslê xo sêwregijo.
1
http://www.turkofamerica.com/index.php?option=com_content&task=view&id=538
2 http://centropa.org/module/ebooks/files/TR_Bozo_A4.pdf
3 http://www.turkticaret.net/business_center/devam.php?id=45
4 http://www.kalemlervekiliclar.com/forum/archive/index.php/thread-17663.htm

Îsmet Sîvereklî

 

Sêwregi, hetê dînî ra bajarêda çatray a, zafrengin a. Nê halî bi hezaran serre ahengêde baş do bajarîya Sêwregi. Ciya-cîyamilet û sîvîlîzasyonî, mavajîmeê Sumer, Sûbartu, Aqad Hîtît, Asur, Etî, Ûratû, Mîtanî, Sasanî, Bîzans, Ereb, Selçûk û Oamanîyan tîya de binge girewto, rind ya zî xirab; no bajar û na mintiqa îdare kerda.

 

Her çiqas ke roja ma de îslamîyetî ra qederî dînê bînî piratîkîde nêmendê zî merdim ca-ca rastê rêça xo esta.

 

Mozayîkê dînanê Sêwregi de elewîtîye zî cayêde taybetî gêna. Elewîyê bajarî di milan ser a ameyê bajar; nîna ra tayê hetêDêrsimî ra, tayê zî hetê Serhadî ra ameyê.

 

Abbas Ozpolat, eslê xo kirvarij o û dewa Sahrikî ra yo. Vano, “Dewê kirvarijan hemeyê xo dimilî yê û hetê Serhadî raameyê tiya û henîfî yê. Dimilî yê ke hetê Dersîmî ra ameyêmintiqaya Sêwregi, hetê dînî ra eslê înan zî elewî yo.”

 

Nê vateyî , Necmettîn Büyükkaya zî tesdîq keno. N. Büyükkaya, kitabê xo “Kalemimden Sayfalar” de behsêkırmancanê Sêwregi keno û “Kirmancê Sêwregi hetê Dêrsimîra ameyê ” vano.

 

Çimeyanê Osmanîyan nîşan danê ke dormeyê seserra 16. de Dêrsim de bi nameyê “Ekrad-î Dimilî“ eşîrêda kurdan estbîya. Fina yêno vatene ke milêde na eşîre ya kî pêro ameyê Sêwregiû tede ca bîyê. Xora kirmancê (zazayê) Sêwregi xo ra vanê“dimilî“. Vanê no name zî tîya r` a yeno.

 

Heto bîn ra çorşmeyê Çermûgî de zî dormeyê serra 1500-1600î de xeylê elewî ciwîyayê û wextê cengê Yavuz Sultan Selîm û Şah Îsmaîlî de xeyleyê xo ameyê qirkerdene.

Elewîyê Sêwregi dewanê bakurê rojavayê bajarî de ciwîyenê. Şarê dewanê Alxas, Dêsman, Çîkan û Qelexan eslê xo elewîyê.

Fina mintiqaya Qerecedaxî de xeylê elewî ciwîyenê. Nê elewîyî zî demê şerê Yavuz Sultan Selim û Şah Îsmailî  de mintiqaya Gêxî, Bongulan/Solexan û Xinis ra sûrgûnê tîyayîbîyê. Elewîyê ke sûrgûnê Qerejdaxî bîyê eşîra Pazûkî ra yê. Pazûkî roja ma de bi nameyê bêzkî yenê naskerdene. Toreyoke mîyanê şarî de vajîno elewîtîya xo dizî anê ca.

″Serokê Partîya Karkerên Kurdîstanî Abdullah Öcalan zî na eşîr ra yo″ û eslê xo qerejdaxîj o.

 

Kê Bavoyî

Beşê eşîra Bêzkîya Qerejdaxî re Kê  Bavoyî serdarîye kenê. Kê Bavoyî ra Kê Şêx Qasim El-Hadî zî vajîno. Lajê şêxQasim El-Hadi, Şêx  Eyup o. Şêx Eyup, serehewadena ŞêxSehîdî de ci kîşta hemberê Dewleta tirkan şer keno û dimayeno tepiştenê û bi Dr. Fautê çermugij ya, 18 nîsana 1925in de Diyarbekir de yêno dardekerdene.  Cayê definkerdishê ci hetaewro nîyameyo eşkêrakerdene.

 

Şêx Eyup

Şêx Kasimî ra panc lajî û hîrê keyney benê. Lajanê ci ra ŞêxXalîd, serra Hîcrî 1279 de (Mîladî 1895) dewa qezayê Dîyarbakirî Çinarî Altoxar (Altunkara) de yeno dinya. ŞêxQasim, Şêx Xalîdî keno xelîfeyê xo û rişeno dewa SêwregiGulpewari (Gülpınar).

Şêx Xalîdî ra Şêx Eyup beno. Şêx Eyup, di cinîyanazewjîyeno. Cira yew lajek û hîrê keyneyî benê. Cinîya ciya ci Sabita Xanime ra Şêx Xalit û Vesfa (Vasfiye) xanime yênêdinya.

 

Cinîya bîne Salime Xanimê kê Tîmuran ra ya. Na cinîke ra, 1921 de  yew keyneke bena ke nameyê ci û Yaşar-Hîcran a. Yaşar-Hîcrane dewa Sêwregi Karapinar de ameya dinya. Salîme Xanime 1958 de şîya heqtê rahmetî.

 

Yaşar-Hîcran Xanime malbata Çîmenan ra bi Fexrî Çîmenî yazewjîyena. Fexrî Çîmen Teşkîlatê Emnîyetî Masayê Qaçaxîyede wezîfedar bî. Vesfa (Vasfiye) Xanime zî kê Oymana rêveyve şina.

 

″Şêrê Qerecedaxî″

Demo ke xebera serehewadana Şêx Saîdî (1925) resenaSêwregi, Şêx Eyup serehewadanê Şêx Saîdî re wayîr vejîyenoû mirîdanê xo arêdano pê û sevkîyatê leşkerîyê yê Dîyarbekirî dano vindarnayenê. O, bi stratejîyê pirodê û biremî ya serkewno. Şarî mîyandê sey ″Şêre Qerecedaxî ″ yêno naskerdene.

″Şêrê Qerecedaxî″ kê Tîmura ra birayê cinêrda ci gerre keno û yeno tepîştene. Fina milet miyan de vajîno ke, poxtaserkewtena Şêx Eyupî hemberê dewleta tirka, Sêwregi serra1926 de kerdea qeza.. Verê ci vilayet bî ya.  

 

Şêx  Eyup, eslê xo elewî nîy o, labelê cî rê vanê ″Kê Bavoyî″? Ma tenê kî na mesela sero finderê;

 

Şêx Eyub, sey Şêx Eyubê bin Şêx Xalîd bin Mele Kasım El-Hadî yeno naskerdene. Kalêke ci Mele Kasım, heremdaBotanî ra dewa Derşevi (Alkamer) ra yo. Malbata xo, MalbataBedirxanî ya het de karê îlmî yê resmî de wezîfedar bîya.

Malbata Bedirxanîyan, seba serehewadayîşê hemberêOsmanîyan yêna surgunkerdene. Malbata Şêx  Eyub zî, 1848 de bi înan ra pîya yêna surgunkerdene. Mele Qasim no dem de, bajarê Muşî de Mele Resul-î Sipkî hethete de shagirt o, yanê yêno perwerdekerdene. Mele Qasim, bi lez wendishîcaverdano û ageyreno dewa xo. La tîya de malbata xonêvîneno,   geyreno ci û dima kî keweno şopta malbata xo.

Rojan ra rojê xeberdar beno ke malbata xo surgunê Qerejdaxîbîya,. Seke hêsîno pê kî qet nêvindeno keweno ray; DewaQazayê Dîyarbekirî Çinarî Akpinarî de, beno mêmanê Şex Hesenê Nûranî. Dima, şino Qerjdax û malbata xo fîneno û ci ra helalîye wezeno. Helalîye ra dima ageyreno dewa Akpinarîû tiya de heyatê xo dewam keno. Rojan ra rojê Şêx HesenêNûranî mirêno û goreyê vasîyetê ey cayê ci gêno û beno Şêx. Mele Qasim, şîxîye ra dewanê Al-Toxar û Gûzelşeyh herînenoû dewa Al-Toxar beno ca. Na hereme de beno şêxêdo namdar.

 

Şêx Hesenê Nûranî

Şêx Hesenê Nûranî, terîqatê Nakşîbendî beşa Xalîdî ra yo û eslê xo pazukî yo. Nê keyeyî heta serra 1514î, bi nameyêSefeîyan mintiqayê Gexî, Solxan, Xinis û Xelat îdare kerd o. Kokê ci  reseno eşîra Sûweydî. Beşê de Suweydî sunî yê, la belê  nê bi xo elewîyê. Xeylê endamê eşîra pazukîyan (elewî), deme şerê Yavuz Sultan Selim û Şah Ismailî de mintiqayaGêxî, Solexan û Xinisî terk kenê şinê Îran. Êyê ke pey de manenê, ê kî zulmê Suweydîyan ver welatê xo terk kenêDîyarbekir, Xarpêt, Dêrsim, Melatî, Adîyeman û Rehay ra vila benê. Nîna ra xeyle ci yenê mintiqaya qerejedaxî de ca benê.

 

Mele Qasim, demo ke Şêx Hesenê Nûranî hetê maneno û bi zaneyena xo tesîrêdo girs ey ser o verdano, beno halîfeyê ci û herinda ci geno. Pox ta teqilîyê malbata Şêx Hesenê Nuranî yêbi Sefeîyan û ca girewtena eye ra, malbata Mele Qasim şarîmîyan de zey „Kê Bavoyî” yêna naskerdene. Roja ma de lajêtorinê Şêx Eyubî Qasim (Kasim) Gûlpinar, Kê Bavoyî rêserdarîye keno û parlamanterê AKP yê bajarê Reha yo.

 

Ewro, elewîtîye mintiqaya Sêwregi de pratîk de nêmenda. Labelê her çend pratîk de nêmenda zî, kulturê na bawerîyeSêwregî ser o tesîrêde gird  verda yo. Nimûne; resmê Hz. Alîû lajê ci Hesen û Hûseyînî hema-hema her keye de dêsan radardekrde yê.

Fina herema Sêwregi de zîyare zey baba Hacı Osman, baba Abalı Hacı (Mustafa), baba Gürüzlü Hacı(Mehmet),   baba Seyit Ahmet, baba Kafur û baba Koc este û hetê şardê bajarîra yene zîyaret kerdene.  

 

Eelewîyê bajarî şarî mîyan de 

zey”çilapifî” zî yênê naskerdene. No termêdo negatif o, qandexirabnîşandayîşê elewîyan vajîno. Bajar de kesê ke ewro hînazî elewî yê, elewîtîye xo bi dizî anê ramenê. Nê elewî demo keroj akewno, verê xo danê ci û  diway kenê. Yeno vatîş kê no retell dînê Zerdeştî de zî est o.

 

Aktoro namdar Yilmaz Güney, esli xo dewa Dêsmanî ra yo. Kalikê ci Dêrsîm ra bi des malbatan ra koç kerdo û dewaDêsman de ca bîyo.  Şarê na dewe pêrko eslê xo elewî yê.

Roniştvanê dewa Alxasî rê vanê alxasijî. Alxasijî, taynê xoSêwregi de taynê xo yê bîne zî Mereş de roşnîshenê. Goreyêdîyayîshê eslê nînan Şam ra ameyo. Kese ke Mereş de roşnîshenê elewîtîya xo piratîk de ramenê û bi elewîtîya xosereberz ê.

La ê ke Sêwregi de roşnîshenê, elewîtîya xo înkar kenê û no înkar zî seba demê qirkerdishê armenîyan ra mendo, yenovateneyene.

Fina Elewîyê Sêwregi herçendê roja ma de vêşîyê ci bîyê sûnîzî, roşananê zey rojeyê Muharremî, roja Aşure, Xidirellez û Newrozî fîraz kenê.

Sêwregi , yew bajarê Kirmancan a û zaf kozmopolîtîk a. Mabenê royê1 Firat û Dîcle/Tîgrîsî de ca gêna. Gelîyê kulturê Kommagenê ra zaf nezdî ya û ci ser o îşaretê nê kulturî zaf est ê.   

Bajar, çi dem de ameyo awankerdene belî nîyo. Çimeyanê nuştekîyan de bajarê Sêwregi, wextê Sumerîyan (V. Z. 3400) de awan bîyo. 

Nêzdîyê sede 70yê şarê bajarî, kirmanc (dimilî, zaza) ê. Qandê coy, ci re vanê Suka Dimilîya. 

Sêwregi, bi yew xetê pêra abirîya ya. Cordê na xete de dimilijê hanefî, cêrdê ci de zî kirdasê şahfîî ciwîyenê. Sêwregi de bê(zewbî) hanefî û şahfîîyan,  êzdî û (cîhudî) zî estê. Ezdî, nezdîyê Wiranşehirî de hetê Qeregeçî de, cihudî zî Sêwregi miyan de ciwîyenî. Cihudê ke roja ma de Sêwregi de ciwîyenî, pêrkoyê xo kirmancan (zazayan) mîyan de manenê û bîyê zazayê sunî. Sêwregi de bi nameyê “Cuhîya” mehlayêda (taxêda) dîrokî zî esta û şar ci rê vano “Mehlaya Cuhîya”. Mehalaya Cuhîya xeylê eserê ke şaristananê kanan ra mendê est ê. Nê eserî hetê Şaredarîya Sêwregi ra ameyê restorekerdene.  

Cuhîyê Sêwregi, kare qelacî, keçe, asin, zern û hacetanê karî de meşqûl benî. Verê naye hewtay serrî, Sêwregi de Cîhudî ewroyî ra xeylê zêde bîyê û ê bi şarê bînî ra  werey mîyan de ciwîyayî. Demo ke Riha de mensubê kêyeyêde Cuhîyan  amey kiştene  cihuyan ra xeylê kesan welat terk kerd şî rojawayê Tirkîya û uca ra zi bar kerdî şî Îsraîl. Êyê ke pey de mendî, bîy cihûyê Kurdî û dînê xo vurna. 

Verê cû nêzdîyê temamê bezirgananê bajarî kirmancî (zazayî) bîy. No rewş, ewro vurîya yo. Sebebe ci zî darbeyê Leşkerî (1980) yo. Merkezê bajarî de dize (kela/qala) est a. Na dize re vanê Diza Sêwregi. Diza Sêwregi demê Asurîyan (V. Z. 1800-1900) de virazya ya. 

Rojhelatê dize de kûçeyêdo tarîxî esto. Şarê Sêwregi, neyî re vano “Kûçeye Şeytanî”. Kûçeye Şeytanî, kûçeyedo exotîk o. Tiya de bi serran şarê olîyê monotheistan (Olîyê ke yew allahî:Monotheist dinler) bi aştîyane ciwîyayê.

Kûçeyê Şeytanî de dukanê cuhîyan, xiristîyanan û bisilmanan (musluman) estî bî. Dukanê yahudîya, Rojhelatê (rojakewtedê) kuçeyî de bîyê û bi zanatê zern û keçeyan a mijûl bîyê. Dukanê armenîya zî rojawayê kuçeyî de ca girotê û bi hunerê asin, paxir û hacetan a mijûl bîyê. No kuçe de ewro zî tayê armenî karê û barê xo berdewam kenê. Zafê  cuhî û armanîyan bi dimilîyan a zewijyaye û bîyê kirmancî (dimilî). 

Zazayê Sêwregi, pêroye xo henîfî yê. Kotî ra ameye tiya? Çi çax bîye muslumanî, no derheqe de agahîyê bingehî çin ê. 

Nuştoxo kirmanc Necmettin Büyükkaya, kitabê xo “Kalemimden Sayfalar” de bahsê zazayandê Sêwregi keno. Büyükkaya, no kitabdê xo vano ke, “Kirmancê Sêwregi hetê Dêrsimî ra ameyê”. ”  

Mehmet Şerif Fırat, kitabdê xo yo “Doggu Îlleri ve Varto Tarihi” (Bajarê Rojakewteyî û Tarîxa Vartoyî” de ca dano  kirmancandê Sîweregî û vano; “Zazayê Sêwregi, demê Yavuz Sultan Selîmî de ameyê na mintiqa.” Fırat, berdewamîya kitabdê xo de, zazayanê Sêwregi keno endamê eşîra “Milî” (Milli-Milan) û na eşîre zî sey serdarê Alaya Hemîdîye nîşan keno. 

Sêwregi de 31 eşîrî estê. Nînan ra 14ê ci eşîrê kirmancan (dimilîyan) ê. Eşîrê kirmancan; bicaxijî, kirvarijî, qerexanijî, babijî, heseranijî, kejanijî, modanijî, kosanijî, nasanijî, bayikijî, biroderijî, karajekijî, doşnikijî, kurdikijî û millanijan ra pêk yenê. Nê eşîran ra tewr girsê ci eşîra bicax û kirvarijan ê. Kirvarijî, eşîrda Mil (Mîllî) ra, bicaxijî zî ejîrda zîrkan ra yê. 

Sêwregi de eşîrê ke tewr hera û namdar î, bicax, kirvar, xerexan, bab, heseran û nasan ê.     

Eşîra Bicaxija

Eşîra bicaxija re vanê Kê Hecîyan û eslê ci zirkanij û dimilî yê. Eşîra zirkanija, Kurdîstan de eşîrê da zaf heraya û şerê Çaldiranî (1514) de vera Sevafîya yardimeya Yavuz Sultanî kerda. 

Eşîra bicaxija; hecîyan, osekiyan, gulerijî, xilikanijî, kazanijî, abikijî, desmanijî, çûkanijî, kijoyijî, donayijî, hamidanijî, golijî, bîtikijî, alxasijî û olbijan ra pêk yena.

“Bicaxijî verê naye 200 serrî Atak (Lice) ra bar kenê yenê Sêwregi û ver dê dewa roye Firatî Hedro de ca benê. Hedro girêdayê Bicaxî bî. No deme de serekê eşîre Hecî Alî Efendî bîyo. Hecî Alî Efendî zaf dewletlî beno û çorşmeyê Hedroyî de zaf cayan herîneno. Demêdo kilm de Bicax de beno wiherê qisaye. Dima zî dest pêkeno navenda Sêwregi û tîya de beno wiherê nameyî. Hecî Alî Efendî, serra 1865ine de Sancaxa Sîwergî de beno ardimkerdoxê serekê Beledîya. O, tena bi na xelate zî nêmaneno, eynî wextê de azayo jûyin ê meqemê qeymakamîtîy zî geno xo dest.” 

Bicaxijî, xoverdayîşê Şix Seyîdî (1925) de hetê dewlete de ca genê û hemberê şardê xo şer kenê. Dewlete, nê xoverdayîshî ra dima bicaxija xelatnena û qada fermî de ca dana peyayandê  înan. 

Bicaxijî, serranê 50ine de rayanê xo danê Demokart Partî (DP) û bi na partîye ra pîya hereket kenê û kontrolê Sîweregî tewr genê xo dest.

Derbeyê leşkerî yê 1972an de serekê eşîre Mehmet Celal Bucak û birayê ci Hakki Bucak tepişîyenê û girtîgeyê “Yasıada” de manenê. Mehmet Celal Bucakî, Parlamentoyê Tirkan de xeylê serrî senator û wekîley kerde. 

Sêwregi de serra 1979ine de şerê PKK û bicaxija dest pêkerd. Dimayê nê şerî, derbeyê leşkerî yê 1980ine virazîye. Dimayê derbeye, bicaxijî xeylê bê weng mendî. Senî ke PKK, Kurdîstanê Vakurî de bî wayirê vateyî, dewlete zor da bicaxija ke hemberê PKK bivjîyê û şer bikerê. Labelê serekê eşîr Heqî (Hakki Bucak) no waştiş qebul nêkerd û ame kiştene. Na qisa, heta ewro ne hetê bicaxijan ra, ne zî hetê dewleta Tirkî ra ameya pûçkerdene.  Dimayê kiştishê Heqîyê Hecîya, lajê ci Sedat Bucak bi serekê eşîre û qey mecbur bimano ke sîstemê cerdevanîye yê dewleta Tirkî qebul biker o. 

Eşîra Kirvarija

Eşîra kirvarija, zey bicaxija dimilî yê û kokê ci reseno eşîrda Milî. Kirvarijî, Kê Odabaşîyan ra yê. Eşîra Milî, Kurdîstan de eşîrê da tewr hera û wayîr qisa ya. Vatiş ra gore na eşîre demê Yavuz Sultan Selîmî de hetê Gimgimî ra ameya Sêwregi. Dewê eşîre, vakurê rojakewteyê Sêwregi de ca genê.  

Kirvarija şerdê PKK û dewlete de (1979) hetê PKK de ca girot û hemberê bicaxija şer kerd. Dimayê şerî Xelîl Axa, lajê ci Ahmet Kirvar û xeylê peyayê ci ameyî tepiştene û demê zîndanê Diyarbekirî de mendî. Xelîl Axa, dima ame veredayene û keza tirafîqî de merd. Goreyê taye rîvayetan, mergdê Xelîl Axayî de destê dewleta tirkî est bî, winî yeno vatenê.

Eshîra kirvarija bi partîya CHP ya hereket kerdê. No rewş dimayê serranê 80an de vurîya. Kirvarijî, no dem de bi partîya Necmettin Erbakanî SP ya hereket kenê.      

Eşîra Qerexanija

Eşîra qerexanija, shema, uzeyran, lobikan, shilanij, mîrxas, keva û siyaxanija ra pêk yena. Dewê qerexanija, vakurê rojakewtedê Sêwregi de ca gênê. Necmettin Büyükkaya na eşîr ra yo. Goreyê vatenda ey, eşîra qerexanija eslê xo dêrsîmij î û kokê ci reseno eşîrda heseranija. 

Eşîra Babija

Dewê eşîra babija vakurê rojakewtê Sêwregi de ca genê. Merkezê na eşîre, Başarokê Babî yo. Keloşk, Kifrî, Xirabreşk û Boxçik dewanê na eshîre ra tayê yê. 

Eşîra babijan de, sey eşîrandê bînan tayê keyeyê muhîmî estê. Nê kêyan ra tewr namdarê xo, Kêyeyê Şîrina û Kandemiran o. “Şîrin” û “Kandemir”, peynameyo ke dewlete do ci, o yo.

Eşîra Heseranija

Dewê eşîra Heseranija miyandê Sêwregi û Çêrmûge de ca genê. Eşîre, axaçxanij, axirmatij, koranij, kafkij, simayij, heyderanij û mizraqija ra pêk yena. Dewê ci, vakurê rojawanê Sêwregi de ca genê. Xeylê heseranijî dewandê Çêrmûge de zî ciwîyenê. 

Eşîra Nasa

Eşîra Nasa, malbata Simikan, Omeran, Sîsîyan û Alayiban ra pêk yena. Dewê nasanija vakurê rojakewteyê Sêwregi de ca gênê. Na eşîre, serranê 90yî ra dima bi eşîra bicaxijana merkezdê Sêwregi de hereket kerd û bî namdar. Seye bicaxija, bi dewlete ra hereket kena. Xeyle cerdewanê ci estê. 

Merhaba!

Ben İsmet Siverekli. Bu sayfa, beni ve yaptıklarımı daha yakından tanıman için hazırlandı.

Hakkımda:

İsmet Siverekli, gazeteci ve yazardır. Uzun yıllardır Kürt İsrail İlişkileri, Kürt ve Kürdistanlı Yahudiler, Kürdistan’da Radikal İslam yanısıra Türk aşırı sağcı hareketler üzerine yoğunlaşarak birçok kitap hazırlamıştır.

Bu siteyi açmaktaki amacım yıllardır gazetecilik deneyimlerim çerçevesinde edindiğim bilgileri sizlerle paylaşmaktır.

na önemli katkılar sağlamaktadır.

Yayınlanmış kitaplarım:

1.       Tarikat, Kara Para ve Kemalizm Üçgeninde Milli Görüş

         2.       Kürdistan’da Siyasal İslam

         3.       Dış Örgüt MHP

         4.       İsrail-Kürt İlişkileri: Kürdistanlı Yahudiler

         5.       Ester’in Çocukları: Kürdistanlı Yahudiler

İletişim:

Bana ulaşmak içim, e-posta adresi veya sosyal medya hesaplarımdan biri üzerinden iletişime geçebilirsiniz.