Ziwan yew hacetê qalkerdişî yo. Însan bi nê hacetî fikrê xo, derdê xo û waştişê pîzeyê xo yewbînî rê vano…
Ziwan tekane şahidê ganî yê neteweyan o. Her ziwan bi şarê xo û her şar zî bi ziwanê xo yeno naskerdiş. Ziwan ravêreyîya bi des hezaran serran de virazîyayo û bi goreyê cuye, corafya, têkilî û hewceyîyanê şaran, teşe giroto. Ziwan esteyêdo civatî û gîyan o. Bi averşîyiş û vuryayişê civatî de, aver şino, vuryeno, zengîn beno.
Merdim çendê ziwanî ra hes bikero, çendê zerrî ra bala xwu bido ziwanî ser, muhabetê merdimî û ziwanî çendê weş û zerrî ra bo, merdim çendê qedir û qîmet bido ziwanî, çendê rinde û fesîh bikar biyaro, ziwan zî vera nê qedirzanayişî de bi cuwamerdî berê kapiyê hîkmet û esrarê xwu merdimî rê akeno;
dîyayiş, xeyalkerdiş, fikirîyayiş, tesewurkerdiş, afernayiş û îfadekerdişê merdimî keno zelal û sade, fikir û îfadeyê merdimî bêqisûr sîstematîze keno. Û xwura, tefekurê ma reng û şeklê xwu dano heyatê ma…
Ziwanê kurdî, ziwanê do zaf kehan û dewlemendo. Hetê taynê ziwan nasara yeno îdîakerdiş kî, maya pêrko ziwanan, kurdîya. Pekî ziwanê do wina zengîn, dewlemed û kehan kefn, çiçîrê ameyo no merhelê?
Gere merdim, sifte nê sedema veşo orte. Sedemê ne yo sereke, gore yê mi bê dewletîya. Dewletê da şarî bibo, a dewlet bi ziwanê xoya mekteban de perwerde kena û bi hetê cuyayişî, hunerî, edebîyat, ciwakî, zanayiş , ziwanî û aborî ra averşina. O ziwan beno ziwano serdest.
Ma weynenê tarîxa kurda, fina yewin bi kurdî şîîr verê zayinî serra 330in de ameyo nûşnayiş. Fina
ze Abdussamed Babek, Ali Hariri, Melayê Batê,
Molla Ahmed-i Cezirî, Faki Tayran, Ahmedê Xanî û Ahmedê Xasî verê neyê sedseran bi ziwanê kurdîya eserê nuşnayê. Û nê ziwanî ra lehçeyê zazakî ewro merheleyê vinîyayişî da û tewa mergî girota.
Zeke şima zî zanê dinaya de bi şoreşê firansa (1798) ya fikrê miletê netewe vijya orte û bi no fikra dinya de zaf dewletî ameyî sazkerdiş. No fikir, miletê ke nişa dewleta xo ya mîllî saz bikero, hetê dewletê dagirkera ra bi sedemê asîmlekerdişî, înkarkerdişî, zilim û kirkerdişî. Nê mîletan ra yewê xo zî kurde.
Ma xwu nêxapênê, rewşa ziwanê ma, rewşa Kurdî, xaseten rewşa Kirdî (Kirmanckî, Dimilî, Zazakî) bi hawayêdo cidî tehlîke de ya. Neslo newe, kifşo newe yanî keynayî, cînîyê ciwanî û tutî, qeçekî êdî dewan de zî bi Tirkî qisey kenê. Bi yew hawayo pêroyî rewşa miletê ma hetê kulturî, siyasî û sosyalî ra zî baş nîya, roj bi roje xirabêr bena. Her çar însanan de mara yewê xo kurdî qisey keno. No zî, resmê ziwanê ma yo roşane yo.
Zekê şima zî zanê, 1923î de, peynîya îlankerfişê cumhurîyetî de ziwanê ma kurdî her ca de qedexe bî. Na reye, medrese zî destê ma de nêmendî.
Dewleta kemalîsta, Çarê menga adarî ya 1925in de kanunê Takrîrî Sükünî vetê. Qalîkerdişê ziwan her ca de qedexe bî. Bawerîya ma, ziwanê ma, nameyê ma bîyî dişmenê cumhurîyetî. Ma çend bawerîya xo, statuya xo, ziwanê xo waşt, terteleyî kewtî para ma. Nê terteleyan de hezaran şarê ma ameyî kiştiş, hezaran surgun kerdî, hezaran zî pê qerarê Mehkemeyanê Îstîklalî ameyî îdamkerdiş.
Dima yê serranê 1950î ziwanê ma sero bê wengî virazyê û hera wergî çekerdê ziwanê ma ser.
Bi xo amyeyişê hereketê çepegrî yê serranê 1960î de wendekarê kurda yê ke metropolê tirkan de wendî, dest çekerd ziwanê kurdî, tayn kowarê ke tirki ameyê neşirkerdan de yewfine maqaleyê kurdî ze tede ca girotê.
1980 de cunta amê ser hukmî û asîmilasyono ke dimayê awankerdişê komara tirka bi sîstematîk ziwanê kurdî amey bî rojev, kewt piratîk.
No serdeme de bakurê kurdîstanî de başaranê û dewanê kurda ziwano serdest kurdî bî.
Dewleta cunta, hemê sukan û dewanê kurda rê ray û eletirik ard û bi naya waştê ke kurda sero bi otoasîmîlasîyona ziwanê kurda bifetisno. Bi no çerweya kanalê televîzyonî yê taybetî akerdî. Bi raya nê bernameyê telewîzyonana mezgî mileta kurda bişiwo û format kero û ziwano serdest tirkî bo.
Hemberê na sîyaset a dewlet, partîya karkerê kurdîstanî şerê çektadarî destpey kerd.
Serra 2009in de dewleta tirk mecbûr mendki seba ziwanê kurdî çerçeweyê TRT de kanala ziwanê kirdî sazbikero.
15ê gulana serra 1932in de fina yewin Kowara Hawar, bi hetê Celadey Alî Brfîrxan û Rewşan Bedirxanî ya bi tîpen herfên latînî neşir bî û na game tarîxa zieanê Kutdan de ze tekoşîn amêqebulkerdiş.
İsmet Siverekli 