Meşteroja Sûrîye û Rojava de hîregoşeyê Îsraîl, Tirkîye û Îranî
Geyrayişê Donald Trumpî yê Rojhilato Mîyanên demê serokatîya ci de, hem asta sembolîk û hem zî asta stratejîk peyamê muhîmî xo miyanê de hewlneno.
Her çend no serdan hewldanê Dewletê Yewbîyeyî yê Amerîkayî yê qandê newe ra şekîldayena pêşînîyê xo yê seba heremê nîşan dano zî, o do heme demê de ray vere verkewtenên ke şenê rasterast bandorê ser rageşî û hemkariyê ser xeta Îsraîl-Tirkîye-Îranî bikero zî akarde.
No bandor hewzel de qanda Sûrîyeyî û heremê Rojava, ke bi şekîldoî fîîlî zî hetê Kurdan ra yeno raykerdiş, weşî eşkere bîyo.
Îsraîl: Statuko Xurt Beno, Kart Hemberê Îranî zî Newe ra Yenê Vilakerdiş
Paştîdayena bihêz a Trumpî seba Îsraîlî, hemberê qararê ey a naskerdişê Orşelîmî zey paytaxta Îsraîlî, cayê manevraya Tel Avîvî herem de weşî hera kerdo.
No çerçewe de, Îsraîl ameyo teşwîqkerdene ke rolê do leşkerî û dîplomatîk a çalekî enîya hemberê Îranî kaybikero. Biyayena Îranî Sûrîye de û hezê girêdayeyê ci bi hezê wekîl ê ze Hizbullah rê stratejî yê “dorpêçkerdena Îranî” ya rayveberiya Trumpî de binghînî ya.
No çerçewe de, bingehe ameyo afirnayene ke êrîşê Îsraîlî yê ser hedefê Îran û qada hewayî yê Surîyeyî rewa keno.
Tirkîye: Hewalbendiya ver Verbirkê Ey, Krîzê Bawerî xorî Beno
Demê seferê Trumpî û peyê ci têkiliyê Amerîka û Tirkîye miyanê weşî cayan de xirabiyena cidî virazyayî. Tifaqa taktîkî ya ey zey “gefeke ewlehiya neteweyî” ame vînayene.
No rewş têkiliyê Tirkîye û Amerîkayî zî çerçoweyê hempeymaniya NATO yî veto. Helwestê dica ya rayverberiya Trumpî hemberê Tirkîyeyî -kiştê ra sepandina cezayê aborî, kişta bin ra zî muhîm dayena têkiliyê şexsî bi Erdoğanî ya- zirarê dayê pêvajoya akerdena bawerî yê.
Îran: Hîrêgoşeya Tecrîd, Zext û Verxodayenê
Xaleka bin a sereke ya seferê Trumpî ya Rojhilato Mîyanên heweldanê ey yê akerdena blokedo dinyayê Ereban de hemerê Îranî bî.
Lûtkeyê berz ê Erebistaba Siûdî de, Îran zeyî “sponsorê terorîzmî”ameyo nîşandayenê û mabeynê welatê Kendavî û Îsraîlî de eniyedo nimite yê hemberê Îranî ame akardene.
No rewş Îranî nezdîyê Rusya û Çînî kerdo; ewro waştiş ameyo kerdiş ke estbiyayena xo ya leşkerî Surîye de weşî bikero. Peyantena Trumpî peymana nukleerî (JCPOA) polîtîkayê Îranî heremê herweşî radîkal keno.
Sûrîye: Qonaxê Xorîbîyayena Şerê Wekaletî
Serdana Trumpî û polîtîkayê peydê ci ameyê raykerdene, karekterê Jeopolîtîk ê şerê miyanêxo yê Sûrîye hewna weşî alozî kerdo.
Tekelîye ke Dewletê Yewbîyî yê Amerîkayî bi YPGî ya hinceta şerî hemberê DAIŞî dayenê, ray ver akerdena heremêdo xoser a fîîlî (Rojava) bakûrê Surîyê de akerd.
No rewş hetê rejîmê HTŞ, Tirkîye û Îranî raya “gefa dabekirinê” yeno vînayene.
No çerçewe de, Rojava de tenya nêbîyo, heremê ke Kurdî heme demê de tede bîyê qadedo ceribnayenê rayziknameya siyasî ya neweyî Rojhilato Mîyanîn o.
Rojava: Hevî, Gef û Hêmana Bazarkerdene
Serdemê Trumpî de, sîyaseta Amerîkayî ya hemberê Rojava taktîk bî, stratejîk ne. Têkşiyayena DAIŞî re, hereme de sînyalê xopeyantişê Amerîkayî, rayveberîya Rojava de nezelalî verdayo.
Operasyonên Mertala Firatê, Şaxa Zeytûnê û Kaniya Aştiyê yên Tirkiyeyê yewparçeyiya jeopolîtîk a Rojava bi giranî hejendayo.
Operasyonê Mertala Firatî, Şaxa Zeytûnê û Kaniya Azadî yê Tirkîyeyî yewparçeyî ya jeopolîtîk
Têkşiyayena Amerîkayî dabînkerdena parastinêdo zelal de biyo sedemê ke Rojava yewfinan Şamî ya diyaloxê bikero û yefinan zî Rusya ya peymanê ewlehî virazo.
Encam: Virnayena Hemsengiyê Destwerdana Dewletê Yewbîyî yê Amerîkayî
Serdana Trumpî seba Rojhilato Mîyanî finayêdo bîn nîşan dano ke siyaseta teberî ya Amerîkayî ser prensîbê “hemsengiya ne aram” ameyo akerdene.
Terefê stratejîk ê hewna muhîm ê ney rayberdişê xurtkerdena Îsraîlî, tecrîdkerdena Îranî, Tirkîye sero zextî û bikarardena Kurdan hem zê îmkan û hem zî ze gef biyo.
Labelê şêwaza biryardena şexsî yê Trumpî û dûrîkewtena ey zî dîplomasiya sazûmanî domdariya înan polîtîkayê qels kerdo; na poxra Rojhilato Mîyanîn de bêewlehî rageşî mayînde kerdo.
İsmet Siverekli 